Blog
Moeite die loont
Geplaatst op 28/11/2014
Door: Paul Vos, Consultant bij ViQiT
Met het langer worden van de dagen en de eerste berichten van sneeuw is het een goed moment om eens het volgende gedachten experiment uit te voeren. Stel je hebt voor €200,- een ski trip geboekt. Een tijdje later boek je voor €100,- een andere ski trip die ook nog eens leuker is. Maar dan ontdek je dat beide trips op hetzelfde moment vallen. Je kan voor geen van beide trips de tickets annuleren of doorverkopen. Naar welke zou je gaan? De wat duurdere van €200,- of de leukere van €100,-?
De kans is groot dat je voor die van €100,- zou gaan. Daarmee krijg je toch meer waar voor je geld? Dit gedachten experiment is een daadwerkelijke stelling uit een studie waaruit bleek dat meer dan de helft van de respondenten daadwerkelijk op de trip van €200,- zouden gaan. Ondanks dat de duurdere trip minder leuk zou zijn is het ‘verlies’ minder, toch? Dit is nu precies een denkfout die we allemaal maken.
‘Ik eet het broodje toch maar helemaal op want ik heb er immers voor betaald’,
‘Ik kan net zo goed naar deze slechte film blijven kijken want ik heb er al een uur van gezien’
‘Ik kan net zo goed de rest van deze saaie conferentie uitzitten want ik heb er immers al voor fors voor betaald’
Sunk-cost fallacy
Al deze gedachten zijn samen te vatten in een logische denkfout die ‘sunk-cost fallacy’ (letterlijk gezonken kosten) heet. Deze dwaling van onze gedachten is in de economisch wereld een bekend begrip maar in de praktijk blijken we er vaak slachtoffer van. Waar het om gaat is dat we kosten die reeds gemaakt zijn niet nógmaals mee moeten nemen in onze afweging om iets te doen. Kosten die al zijn gemaakt en waar we ogenschijnlijk niets voor terugkrijgen moeten we dan ook als verlies beschouwen en daarmee onze aandacht richten op nieuwe uitdagingen en investeringen. En dat is nu precies waar onze natuur ons in de steek laat. Het nemen van verlies is iets wat ons mensen slecht af gaat. En daarmee blijven we vaak onnodig inspanning leveren terwijl dat niet het resultaat geeft waar we naar op zoek zijn.
Als tester kom ik deze denkfout ook regelmatig tegen. Het maken van een testscript kan soms veel tijd kosten. Als vervolgens blijkt dat de basis voor het script niet correct was zijn we vaak geneigd om het bestaande script vast te houden en aan te passen naar de nieuwe situatie. Als deze wijzigingen niet al te groot zijn dan hoeft dat geen probleem te zijn, maar vaak is het oorspronkelijke script te gedetailleerd en kost het al gauw veel tijd om deze aanpassing door te voeren. Om dit verlies van tijd te voorkomen was het beter geweest om het verlies voor lief te nemen en opnieuw te beginnen. Zeker in het opsporen van potentiële risico’s verdient dit de voorkeur aangezien een hernieuwde blik vaak nieuwe inzichten geeft.
Ook op project, programma of zelfs bestuursniveau gebeurt het nog regelmatig dat er vast wordt gehouden aan eerder geleverde inspanning, ondanks dat die eigenlijk niet het gewenste resultaat gaf en men toch probeert deze om te buigen tot de gewenste situatie. Dit terwijl gewoon stoppen en opnieuw beginnen of iets anders oppakken het daadwerkelijk gewenste resultaat zou geven.
Ondanks het feit dat we vaak te maken hebben met deze mindset is hij gelukkig makkelijk te herkennen en te voorkomen. Ga eens samen zitten met iemand en maak een lijst met de voor en nadelen, uiteraard kunnen wij je daar graag bij helpen. Dit zorgt ervoor dat het gevoel van verlies minder prominent aanwezig is bij de keuze. En stel nu daadwerkelijk eens de resultaten voor de (emotionele of financiële) inspanningen en zorg hiermee dat je slimme keuzes maakt. Want wie wil er nu niet zijn eigen gevoel te slim af zijn?